JAKA TINGKIR
Jeneng asline yaiku
Mas Karebet, putra saka Ki Ageng Pengging. Jeneng mau, asale saka bapakke
nanggap wayang beber ngepasi laire Jaka Tingkir. Nalika Mas Karebet umur
sepuluh taun, Ki Ageng Pengging diukum pati, merga dituduh mbrontak saka
Kesultanan Demak. Ora sawetara suwe ibune uga seda. Banjur Mas Karebet dipek
anak dening Nyi Ageng Tingkir. Dheweke pamit marang Nyi Ageng Tingkir saperlu
meguru.
Mas Karebet nyinau
ilmu agama. Dheweke meguru marang Sunan Kalijaga, banjur meguru maneh menyang
Ki Ageng Sela. Dening Ki Ageng Sela, diaku anak lan digandeng sedulurke karo
putu-putune yaiku Ki Juru Martani, Ki Ageng Pemanahan Lan Ki Panjawi. Jaka
Tingkir lunga menyang Kasultanan Demak Bintoro. Ing Demak, dheweke mangggon ing
omahe Kyai Gandamustaka (pamane Jaka Tingkir) kang dadi lurah ganjur (ngurusi mesjid).
Dening Sultan Trenggana, Tingkir diangkat dadi lurah wiratamtama.
Ing sawijining
dina, Kesultanan Demak nganakake sayembara milih prajurit. Tingkir kang diutus
mbiji. Ana salah sijining calon prajurit kang rupane ala senengane pamer lan
umuk, arane Dadungawuk Jaka Tingkir kang ora seneng marang calon prajurit iku
banjur nguji kasektene, tanpa dinyana, Dadungawuk tiwas sanalika. Marga saka
prastawa iku, Tingkir banjur ditundung saka Demak
Jaka Tingkir banjur
meguru marang Ki Ageng Banyubiru, Tingkir diwenehi lemah kang bisa
ndadekake dheweke bisa katampa maneh ing Demak Bintoro. Saka Banyubiru Jaka
Tingkir mangkat menyang Demak dikancani dening muride Ki Ageng Banyubiru kang
aran Mas Manca, Mas Wila, lan Ki Wuragil.
Rombongane Jaka
Tingkir ngliwati kali Kedung Srengenge nganggo getek Kyai Tambak Boro. Ing
tengahing kali, rombongane Jaka Tingkir dicegat siluman baya. Kekarone adu
kasekten, baya-baya padha kalah, banjur aweh pambiyantu marang rombongane Jaka
Tingkir nganti tekan sebrange kali.
Tumekane ing Demak,
Jaka Tingkir ngeculake kebo kang wis dileboni lemah ana kupinge lan digiring
menyang lapangan. Kebo mau ngamuk ora karuan. Lan ora ana kang bisa ngadepi
polahe. Sultan Trenggana kelingan marang kasektene Jaka Tingkir, lan ngutus
prajurit supaya Jaka Tingkir bisa ngrampungi ontran-ontran mau. Ora angel
anggone Jaka Tingkir ngalahake kebo mau. Marga saka tumindake, Sultan Demak
ngangkat Tingkir dadi Lurah Tamtama maneh.
Kasektene Jaka
Tingkir, ndadekake dheweke dadi bupati Pajang lan ganti jeneng dadi Adipati
Hadiwijaya. Duwe bojo Ratu Mas Cempaka, putri saka Sultan Trenggana. Sawuse
Sultan Trenggana seda ing taun 1546, putrane kang aran Sunan Prawoto ngganteni
dadi ratu, ananging tiwas ing tangane Arya Penangsang kang isih kapetung
sedulur saka Jipang. Aryo Penagsang uga mateni Pangeran Kalinyamat (putra mantu
Sultan Trenggana kang dadi bupati Jepara).
Arya Penangsang
ngirim utusan kangggo mateni Hadiwijaya ing Pajang, Ananging tekan Pajang
utusane Arya Penangsang malah diladeni kanthi becik lan diwenehi hadiah. Ratu
Kalinyamat njaluk Hadiwijaya supaya mateni Arya Penangsang, Ananging merga isih
ana gandheng sedulur Hadiwijaya rumangsa pakewuh yen mateni kanthi cara
terang-terangan.
Mula dheweke
nganakake sayembara. Sapa kang bisa mateni Arya Penangsang, tanah Pati lan
Mataram dadi duweke. Ki Ageng Pemanahan lan Ki Panjawi melu sayembara mau. Lan
kang bisa niwasake Arya Penangsang yaiku Ki Juru Martani (ipene Ki Ageng
Pemanahan).
Sawuse prastawa ing
taun 1549 kasebut, Ratu Kalinyamat menehake Keraton Demak marang Hadiwijaya.
Pusate dipindah ing Pajang lan Hadiwijaya dadi ratu kang sepisanan.Sultan
Hadiwijaya uga ngangkat Mas Manca dadi patih kanthi gelar Patih Mancanegara,
banjur Mas Wila lan Ki Wuragil didadekake menteri kanthi pangkat ngabehi.
Ki Panjawi antuk
hadiah tanah Pati kanthi gelar Ki Ageng Pati. Ananging Ki Ageng Pemanahan isih
nunggu merga Sultan Hadiwijaya ora age-age menehake tanah Mataram. Nganti taun
1556, tanah Mataram isih ditahan dening Hadiwijaya. Ki Ageng Pemanahan pakewuh
arep jaluk marang Hadiwijaya. Sunan Kalijaga kang ngerti kahanan mau, coba
nengahi. Alesane Hadiwijaya ngenani hadiah tanah Mataram iku, amerga dheweke
was sumelang krungu ramalane Sunan Prapen yen ing Mataram arep lair keraton
kang bakale ngasorake Pajang.
Sunan Kalijaga
mbujuk Hadiwijaya supaya netepi ing janji. Lan Pemanahan uga wajib sumpah
prasetya mring Pajang. Ki Ageng Pemanahan jejuluk Ki Ageng Mataram, lan wajib
ngadep mring Pajang.
Ki Ageng Pemanahan
peputra Sutawijaya, kang ngganteni dheweke sawuse seda. Mataram ing tangane
Sutawijaya saya makmur. Ananging Sutawijaya ora gelem menehi laporan uga ora
gelem bayar pajek mring Pajang. Ing taun1582 Raden Pabelan (ponakane
Sutawijaya) gawe geger ing taman kaputren Sekar Kedaton( anakke Hadiwijaya),
Pabelan diukum pati, lan ramane kang aran Tumenggung Mayang disingkirke menyang
Semarang. Ibune Pabelan (adhi saka Sutawijaya) njaluk pitulungan marang
kangmase. Sutawijaya ngirim utusan supaya bisa nylametake Tumengggung Mayang
saka paukuman. Tumindake Sutawijaya dianggep luuput dening Hadiwijaya, banjur
Pajang nyerbu Mataram. Perang mau dimenangake dening pasukan Mataram. Sawuse
kalah perang, Hadiwijaya kondur neng Pajang, nandang gerah, banjur seda lan
disarekake ana ing Desa Butuh, Sragen.
Ana ing kraton,
Lurah Ganjur langsung sungkem marang Sultan Demak lan nyuwun ngapura. Nanging
Sultan Demak ngendika yen piyambake kesengsem karo Jaka Tingkir, lan ngangkat
Jaka Tingkir dadi lurah prajurit pratama.
Ing sawijine dina,
Sultan Demak perlu nambah 400 prajurit tamtama. Calo-calon lurah mau kudu wong
sing kuwat, lan sigap. Ing pendapa Kraton Demak dibuka lamaran kango ndaftar
prajurit tamtama. Salah sijine kang ndaftar yaiku Dadungawu. Dheweke jejaka
saka desa sacedhake Kraton Demak. Praupane medeni, kumisi dawa, kurang tata
krama, lan suba sita. Nanging Dadungawu ing desane terkenal dadi uwong kang
kebal marang kabeh jenise gegaman, lan uwong kang sakti mandraguna.
Meruhi Dadungawu
kang duweni sipat kang kaya ngono, Jaka Tingkir krasa ora seneng. Terus Jaka
Tingkir nantang Dadungawu. Karo Jaka Tingkir, Dadungawu diuji nganggo sada kang
ditujes karo godhong suruh. Ana ing tantangan mau, Dadung awu kalah lan dadi
patine.
Sultan Demak kang
mireng kabar mau nesu, geneya uwong kang ora salah kok dipateni. Jaka Tingkir
kang rumamgsa salah, budhal saka Demak lan ngumbara saparan- paran. Jaka
Tingkir tekan ing Desa Butuh lan maguru marang Ki Ageng Butuh. Sawise ilmu kang
diduweni karo Ki Ageng Butuh wis diajarake kabeh marang Jaka Tingkir, dheweke
didhawuhi supaya bali ngabdi marang Demak.
Ing alun-alun
Kraton Demak ana kedadeyan kang medeni. Yaiku ana kebo kang lagi ngamuk ora ana
prajurit apa dene uwong biyasa kang bisa ngalahake kebo mau. Sultan kang
mirsani yen Jaka Tingkir ana ing pingir alun-alun, ngutus marang prajurite
supaya mrentah marang Jaka Tingkir dikon ngalahake kebo mau. Jaka tingkir kang
wis duweni ilmu kang akeh saka Ki Ageng Butuh, langsung maju ing tengah alun-
alun lan dheweke gampang wae anggone ngalahake kebo mau.
Sultan Demak kang
mirsani sekabehane, langsung dhawuhi Jaka Tingkir supaya sowan. Ana ing Kraton
Demak, karo Sultan Demak kabeh salah kang wis tau digawe karo Jaka Tingkir
dingapura, lan dheweke diangkat dadi lurah prajurit tamtama. Kanggo tandha
pasrah marang Sultan Demak, Jaka Tingkir ngowahi kabeh sikape kang ala. Lan
dadi lurah kang apik, tanggung jawag, pungkasane Jaka Tingkir dadi putra
mantune Sultan Demak.
Tidak ada komentar:
Posting Komentar